Хууль эрх зүйн мэдлэг нь манлайлагчдын хүсэл эрмэлзлийг хэрхэн нэмэгдүүлж болохыг харуулсан жишээ нь Глобал Манлайллын Их Сургуулийн оюутнуудад Монголд тавтай морилно. Тэд Монголын хуульд “нярай” гэсэн ойлголт нь ядуусын бүлэгтэй ажиллахад хэрхэн хамааралтайг судалж байна.
Хууль эрх зүйн мэдлэг нь олон янзаар илэрдэг. Жишээлбэл, нярайтай холбоотой хууль зүйн терминологи-ийг мэдэж байх нь Глобал Манлайллын Их Сургуулийн адил байгууллагуудын хамтын ажиллагааг зохицуулахад чухал юм. Глобал Манлайллын Их Сургууль Монголд залуучуудын манлайллын семинаруудыг зохион байгуулсан. Зээлдэгчийн гэрээ, гэрээний шаардлагуудтай танилцах, эсвэл хоригдлуудын хүмүүнлэгийн тээвэрлэлтийн хуульд танилцах нь ашгийн бус байгууллагын ажилд ч мөн чухал нөлөө үзүүлж чадна. Глобал Манлайллын Их Сургуулийн дэмжлэгтэйгээр залуу манлайлагчдыг нэгтгэх нь Монгол, Колумб, Филиппин, Африк эсвэл Канад зэрэг газарт гайхалтай үр дүнг бий болгодог.
Глобал Манлайллын Их Сургуулийн үүсгэн байгуулагч Эрик Ману хууль эрх зүйн талаар анхааруулж хэлэхдээ, “Та хэзээ хэрэгтэй болохыг мэдэхгүй. Урьдчилан сэргийл.” гэж хэлдэг. Тэр “Ухаалаг бай” гэж хэлдэггүй. Хууль эрх зүйн мэдлэгт техникийн нарийн ширийн зүйлс ордог бөгөөд тэр ялгаварлан гадуурхалтын эсрэг тэмцэхийг дэмждэг. Ялгаварлан гадуурхалт болон мэдээллийн дутагдал нь амь насанд аюул учруулдаг бөгөөд жишээлбэл, Өмнөд Африкт насанд хүрэгчдийн хууль ёсны нас 18 гэж мэдэхгүй байх тохиолдолд ийм зүйл тохиолдож болно. Глобал Манлайллын Их Сургуулийн манлайлагчид хууль эрх зүйн мэдлэгээ ашиглан хүний эрхийн бодлогыг өөрийн оронд болон олон улсын иргэний нийгмийн байгууллагуудад нөлөөлөх олон арга зам бий. Олон Африкийн улсуудад, мөн хэд хэдэн бусад улсуудад, насанд хүрэгчдийн хууль ёсны нас одоо 18-д тогтоогдсон бөгөөд энэ нь эртний Ромын болон нийтлэг хуульд 21 байсан. Энэ нь Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Үйл ажиллагааны платформ, Бээжингийн тунхаглал, охидын хүүхдийн эрхийн төлөөх үйл ажиллагааны платформд дэлхийн манлайлагчдын хариуцлага, анхаарлыг баталж байна.
Глобал Манлайллын Их Сургуулийн залуу манлайлагчдын багийн хэрэглэж буй “нярай” ойлголт нь Монголын хуульд маш чухал ач холбогдолтой. Монголын хуульд, Нярай нь 16 нас хүрээгүй хүн гэж тодорхойлсон 21-р зүйлийн дагуу (Хүүхэд, залуучуудын эрх) Монголын Иргэний хуульд насанд хүрэгчдийн хууль ёсны насыг хуульд олгогдсон бүх хууль ёсны эрхэд өргөнөөр хамааруулдаг.
Монголын хуульд нярай хүүхдийн эрх нь тодорхой хэмжээгээр хязгаарлагддаг бөгөөд тэд эд хөрөнгө өвлөх, ямар нэгэн ажил хийх, эсвэл эцэг эх, асран хамгаалагчид нь дагалдахгүйгээр гадаадад зорчих боломжгүй. Энэ насанд тэд хууль ёсны гэрээ байгуулах боломжгүй бөгөөд тэдний өмнөөс үйл ажиллагаа явуулах эрхтэй хүнээр төлөөлүүлэх шаардлагатай. Монголын иргэний хууль нь хууль сахиулах системийн ялгааг болон иргэний хуулийн код, зүйлсийг хэрэгжүүлэх чадварыг харуулдаг. Монголын Засгийн газар хууль зүйн мэдлэгийг дэмжих замаар хууль хэрэгжүүлэх үүрэгтэй бөгөөд энэ нь манлайлагчид болон нийтэд шударга нийгмийг байгуулахад туслах зорилготой.
Khaleej Times-д гарсан нэг нийтлэлд “Монгол нь дөрвөн сая адуу малладаг олон тооны нүүдэлчдийн нутаг. Гэвч хүн амын ихэнх нь дэлхийн хамгийн хүйтэн хотуудын нэг болох Улаанбаатар зэрэг хотод амьдардаг.” гэж бичсэн байна. Хүний хөгжлийн талаар ихээхэн мэдлэгтэй болсон Глобал Манлайллын Их Сургуулийн дэлхийн баг залуучуудтай хүүхдийн эрхийн ач холбогдлын талаар хамтран ажиллах нь үзэл бодол, өнцөгийг өөрчлөх хүчирхэг платформ болохыг мэдэж байсан. Энэ нь нярай хүүхдийн хууль ёсны тодорхойлолтын талаар шууд яриа хийхээс илүү relevan байна. Орон нутгийн болон олон улсын засгийн газраар хүлээн зөвшөөрөгдсөн ч, нярай хүүхдийн хүний эрхүүд нь хууль бус хүүхэд үрчилж авах болон худалдаалах сүлжээн дотор одоо ч тулгамдсан асуудал хэвээр байна.
Залуу манлайлагчдын санааг ашиглах стратегийн төлөвлөлтөөр Глобал Манлайллын Их Сургуулийн Монголд хүний хөгжлийн санаачилгуудыг дэмжиж, орон нутгийн хууль зүйн мэдлэг болон бүтээмжийн хоорондын огтлолцлыг хайж, иргэний эрхийн глобал ойлголтыг харуулж байна. Олон улсын хүний эрх болон хүний хөгжлийн санаачилгууд нь нярай хүүхдийн хууль ёсны тодорхойлолтыг хүчирхийллээс чөлөөтэй байх, ялгаварлан гадуурхалтад өртөхгүй байх, өөрийнхөө үнэт зүйлс болон нэр хүндийг хамгаалуулах, хүлээн зөвшөөрөгдөх эрхийн үндсэн дээр тодорхойлж байна.
